1707 Mar 17 (Annex 'D' #24 - Stellenbosch KR to landrost Starrenberg)

82

D

Op huijden den 17:e maart 1707 k:klicke
vergaderingh gehouden, ten huijse van de
oud land-drost Joannis Mulder, present de
predicant Hendricus Beck, Joannis Mulder
ouderling, alsmede Pierre Viliers, en Abraham
Villiers ouderlingen aan Drakenstijn, gesamentlijk
gecombineert, navolgens verleende authorisatie
daartoe van de ed: heer gouverneur Willem
Adriaan van der Stel.

Aan d' e: landdrost s:r Johannis
Sterrenbergh

Dewijl ue: op den 16:e Januarij deses loopende jaars, uijt
de kerke komende ten huijse van de predicant
aan Stellenbosch, de kk:licke geboden van
Wessel Pretorius tot ouderling voorgestelt
gestut heeft.

En mondelingh seide redenen te hebben, waarom
Jacobus van der Heiden van sijn ouderlingschap
moste afgeset worden, gelijk u:e de stutting
schriftelijk heeft gelieven te doen op den 18:e d:o.

Dogh de leeden van: k:kraad weegens de veraf gelegent-
heijd niet compleet, soo heeft deselve op dato
deses gecombineert sijnde met k:kraad van
Drakestein na dat u:e brieff gelesen, en met
alle opmerkinge gelet hebbende, besloten u:e
in volgende termen te antwoorden.

Dat de k:kraad sigh ten hoogsten verwondert, indien
die persoonen soodanige sijn, als u:e in sijn
schriftelijke overleveringe tot

83

neder stelt; namentlijk dat Wessel Pretorius [tot]
sijn eed en pligt soo grovelick heeft misda[an]
omdat hij heeft geconspireert tegen sijn over[ig-]
heijd, dat hij andere heeft verleit, en daar
door geworden een verwekker van seditie &:a
en indien Jacob van der Heiden een der
principaalste verwekkers, belhamel, en aan-
voerders is van alle die verdeeltheeden en
reeds van sijn mijn eedigheijd, ontrouw, laste[r-]
ingen, en valsheeden soo verre is overtuijgd
geworden &:a dat u:e sig van sijn pligt
niet gequeten heeft. Want soo u:e sulcx
getoont en beweesen had, soo had de k:kraad
niet vermogt haar te nomineeren, alsoo sij
seer wel bewust is /agtervolgens de k:ke ord:n
en sijnodale actens/ dat sodaanige persoon[en]
in haar dienst niet moogen continueeren,
veel min opnieuws aangestelt worden
maar dewijl u:e uijt derselver behandeling
niet heeft doen sien, nog ons heeft ko[nd]en
doen afneemen, als ofse soodaanige sijn
soo vind sig de k:kraad niet bevoegt dese persoo-
nen met afsettinge van k:ke dienst te straffen
nademaal de k:kraad dese persoonen als dan
eerder censureren en straffen sou, als u:e daar 't
de natuur en vijgentschap van die sonden is, datse
de overigheijd door haar te straffen aantoont
en voorgaat en daar op de k:ke om in 't
hare volgen moet.

Daarnevens brengt de k:kraad u:e te cinnen
dat de ed:le heer gouverneur, en de e: agtb:
raad van politie dese persoonen reeds in haare
k:kelicke bedieninge goetgekent, en authori-
satie

84

satie verleent hebben om deselve te bevestigen
en derhalven wijl die persoonen de goet keuringe,
haar bedieningen en last van haar hooge
overigheyt hebben, soo kan nogh vermagh de
k:kraad haar sonder blijkelicke ongehoorsamheijd
tegen haare hooge overigheijt te begaan
van de k:kelijke bedieninge niet afsetten; in
tegendeel sijnse verpligt het bevel van haar hooge
overigheijt tot uitvoeringe te stellen, ten
waar er een uijtdrukkelijk verbod, en bekent-
makinge quam van die kant, diese eerste heb-
ben goetgekeurt, dat in deese gevallen niet
vermoedlyk is t[.] sullen geschieden, maar
se konnense van u:e niet vermagten; dewijl
het een minder collegie, nogh u:e niet betamelijck
sijn sou /ons oordeels/ de approbatie van
d' ed: heer gouverneur end' ed: agtb: politijken
raad te leur te stellen, voornamentlijk
dewijl u:e geen reden inschriptus voorgebragt heeft
als te vooren bij d' ed:le heer gouverneur en
raad bekent, die nogtans schriftelijk
d'approbatie verleent hebben.

Derhalven soo kan de k:kraad niet sien, hoe u:e
als officier aangemerkt dese gravamina bij de
k:kraad, als niet ter regter plaats, kond op peren
of als van een particulier uit consientie gedaan
/gelijk u:e mondeling en schriftelijke heeft gelie-
ven te seggen/ niet kan verwagten en aanneemen
alsoo u:e vande Augsburgse Confessie sijnde, in
opsigt van 't k:kelicke niets kond inbrengen,
gelijk 't bij de rooms of andere gesinden rn vreemt
en belaggelijk sijn sou, wanneer een
gereformeerde in haare kerke requringe eenige
persoonen censurabel oordeelde, en geremoveert
hebben wilde.

85

Uijt desen hoofde is 't, mons: Landrost
dat de gekombineerde k:kraad en oordeelen moeten
gelijkse oordeelen, dat u:e stuttingh van Wessel
Pretorius, als meede de getragte renovatie van
Jakobus vander Heiden ten opsigte van u:e onge-
fondeert is en bij haar niet aangenoomen kan
worden, maar respecterende de approbatie van
haar hooge overigheijd oordeelen, dat met de derde
proclamatie en vervolgens tot bevestiging
van W. Pretorius tot ouderling op sijn tijd
moeten en sullen overgaan, als mede Jakobus
van der Heiden in sijn k:kedienst laten
continueeren.

(from here on the left margin of the page is torn off, missing some of the left most letters of the paragraph. Tha paper is also damaged down the middle of the paragraph where the page was folded.)

[..]orts dat in u:e [laaste] missieve de dato 23:e Januarij
[...] bij forme va[n] [dreiging] gelieft te schrijven dat
in onse [k:kelicke] vergaderinge niet verschijnen [soud]
vooren al eer deselve van op gemelte persoon[en]
gesuijvert [was] daar over moet sig de k:kraad
ook ten hoogsten verwonderen, dewijl 't
geen minder collegie of officier betamende
sijn sou tegen d'ontfange orders van
haar hoge overigheijt aantegaan, endeselve
commissie niet te gehoorsaamen.

Aldus eenpaarigh gedelibereer, geadviseert,
en beslooten ten dagen en jaare utsupra
/was getekent/ Hendricus Beck vand:m, J. Mulder
Pierre Villiers, Abraham Viliers.

(in a different handwriting)
Gecollatroneert en accoort bevonden
(signed)
Hendricus Beck V.D.M.

(signed)
J. Mulder
ouderling

notes:

This is annex 'D' to letter #20

stutten = ondersteun of teenstaan, support or oppose
gravamina = besware, objections
op peren (opperen) = opper, put forward
particulier = privaat persoon, private individual
Augsburgse Confessie (Confessio Augustana) = geloofsbelydenis van die hervormingsgerigte of reformistiese beweging, Augsburg Confession - primary confession of faith of the Lutheran Church
requireren (requringe) = versoek, request or demand
removeren (geremoveert) = verwyder, remove
stuttingh = teenstand, opposition
renoveren (renovatie) = hernu, renew
ongefondeert = ongegrond, unfounded

Source: Stadsarchief Amsterdam, Archief van de Classis Amsterdam van de Nederlandse Hervormde Kerk: Ingekomen stukken betreffende kerkelijke zaken op Kaap de Goede Hoop,1655 -1792

Citation: NL-SAA, archiefinventaris 379, inventarisnummer 206, pp. 82-85