1664, Jan 20 (letter no. 118, 6 Apr 1663 to 6 Sep 1663)

227

Achtbare wel wijse voorsienighe
seer discrete heeren, mijne heeren
en raden der Kercken, en desselve
classis, met den aencleve vandien.

Seer lieve, en waerde, beminde
broeders inden Heere Jesu Christo.

lck hebbe voor tegenwoordich weinighe materie
om aen e:u: te schrijven, e: doch groote oorsaecke
van danckbaerheit aen u:e: te bethoonen, waer
in ick altijt ben in continuerende, ende sal vol-
harden, en het selve gedachtich, houden, op wat
plaetse ick in den dienste vande e: comp:e sal
gesonden worden, sal u:e: indien het mogelijck is
op wat plaetse, dat ick inden dienste van d' e:
comp:e souden mogen gesonden werden, jaerlijcx
met een kleine letter te gedencken, ende den
toestant, van mijne bedieninghe, aen u:e: te
schrijven, e: doch om u:e: in dese wijtloopighe
buijten reden niet langher op te houden, en om
dan hier een eijnde van te maken, soo is sulcx
dat ick aen u:e: ben schrijvende, het resterende
bij mijnen tijt in kerckelijcke saken gepasseert
is, en op mijn vertreck daer gelaten hebbe, ver-
hoope dierhalven dat u:e: hier in desen ten vollen
[xxx] gecontenteert sult sijn, soo is't dat in

April Anno 1663
Den 6:en d:o hier g'arriveert is, het jacht genaemt
Durgerdam, van wegen de kamer van Amsterd:m
daer een predikant op is, genaemt dom:e De
Metre.

Den selffden d:o heeft dom:e De Metre, aen boort
gedoopt, het kint van den e: h:r admirael Her-
man Klincke, ende is genaemt Virena, de ghe-
tuighen sijn, d'e: h:r vice admirael Leonard
Winnincx

228

Winnincx, en d'e: h:r Gijsbrant Goske, voor d'e:
h:r Coenraet Klincke, en juffvrou Susanna Huijs-
man, voor juffvrou Wagenaers, en weduwe van
wijlen, Jacob van de Couter, en juffvrou, Maria
Trompers, Godt de Heere geeft dat dit ghedoopte
kint tot sijns naems eere mach opwassen.

Den 8:en d:o heeft dom:e De Metre, wederom een predi-
katie gedaen, ende gedoopt dese vier navolgende
kinderen, een van den ondercoopman, en tweede
persoon van deser fortresse, s:r Abraham Gabbama
en is genaemt, Marija, de getuigen sijn d'e: h:r
command:r Van Rijck, ende sijn huijsvrou, een
van Elbert Dircxsz Diemer vrijburger, en is
genaemt Christijna, de getuigen sijn Joachim
Blanck dispensier, ende sijn huijsvrou Jannetje
Boiddijs, ende een van Jan Coenraetsz Visscher
vrijlant bouwer en is genaemt, Coenraet, de
getuigen sijn Jacob Cloeten vrij lant bouwer
ende sijn huijsvrou, ende een van een slavin ghe-
booren en is genaemt Louwijs, de getuigen sijn
Gabriel Joosten Cornet, en Denijs Otto, beide
corporaels, dit kint is van een slavin in onecht
gebooren, Godt de Heere geeft dat dese gedoopte
kinderen tot sijns naems eere mogen opwassen.

Den 15:en d:o heeft dom:e De Metre wederom een
predikatie gedaen.

Den selffden d:o is dom:e De Metre, op sijn geordi-
neerde schip gegaen om sijn reijse naer Batav:a
te bevorderen, Godt de Heere verleene haer een
behoude reijse.

Augustus Anno 1663
Den 28:en d:o is hier g'arriveert, het schip genaemt
De Meerman, van wegen de kamer van Delft daer
een predikant op is genaemt dom:e Kasier.

September Anno 1663
Den 2:en d:o heeft dom:e Petrus Kasier, een predi-
katie gedaen, ende het h: avontmael des Heeren
uijtgedeelt, waer van eenighe vande schepen
tot

229

tot seven in 't getal, alhier ter rheede leggende
met ons mede hebben gecommuniceert.

Den selffden d:o heeft dom:e Kasier des namiddaghs
een danckseggingh predikatie gedaen, ende gedoopt
dese vier navolgende kinderen, het dochtertje van
Heindrick Lacus, fiskael en secretaris, in dienste
van d'e: comp:e en is genaemt Lydia, de getuigen
sijn d'e: h:r Over 't Water, ordinaris raet van India
en d'e: h:r Van Hoorn, extraordinaris raet van
India, ende joffvrou Van Hoorn sijn huijsvrou, ende
joffvrou Wagenaers de huijsvrou van d'e: heer
command:r Wagenaer, ende het zoontje van
Thomas Muller vrije Saldanha vaerder, de ghe-
tuigen sijn de ouders selve, de andere twee sijn
onechte kinderen van slavinnen gebooren, waer-
van het eene is genaemt, Anna, ende het ander
Elijsabeth, Godt de Heere geeft dat dese gedoopte
kinderen tot sijns naems eere mogen opwassen.

Den selffden d:o heeft dom:e Kasier des namiddaghs
na de predikatie, ende het doopen van de kinderen
getrout Heindrick Reinste, vrij huijstimmerman
met Barbara Geens, d'weduwe van Jacob
van Roosendael zal: in sijn leven gewesene baes
hovenier, Godt de Heere gelieve dese luiden in
haer houwelijck te zegenen.

Den 4:en d:o heeft dom:e Kasier, des savonts voor het
gebedt, gedoopt het dochtertje, van Jan Zacharias
leggende op het Robben Eijlant, ende is genaemt
Hester, de getuigen sijn de ouders selve, Godt de
Heere geeft dat dit gedoopte kint tot sijns naems
eere mach opwassen.

Die ledematen aen de Caap, bij
mijnen tijt aldaer gelaten

Joffvrou Marija Wagenaers de huisvrou van d'e:
heer command:r Wagenaer.
Marija Verburgh, de schoondochter van d'e: heer
command:r Wagenaer.
Petronella

230

Petronelle Does, de huisvrou van d'ondercoopman
en tweede persoon, Abraham Gabbama.
Lijdia de Paep, de huisvrou van den fiskael en
secretaris, Heindrick Lacus.
Jannetje Boiddois, de huisvrou van den dispens-
ier, Joachim Blanck, nu tegenwoordigh voor
opperhooft na Madagascar.
Pieter Everardt, vaendregh.
Heindrick Boom, regerende burger raet.
Annetje Booms, sijn huijsvrou.
Catharina Marija van Berchout.
Elbert Dircxsz Diemer vrijburger.
Christina Does, sijn huisvrou.
Jan Pietersz, van Dipmaersz, vrij lantbouwer.
Beatricx Weijmans, sijn huijsvrou.
Katharijna Kroons, de huijsvrou van Thomas
Muller vrije Saldanha vaerder.
Jan Joannisz, van Harlinghen.
Andries Andriesz, vander Quale, baes smidt.

Arme gelt aen de Caep gelaten.
Den lesten Decemb: a:o 1658 een
recipisse a - f 80.-.-
Den lesten Decemb: a:o 1659
een recipisse a - 90.12.-.
Den lesten Decemb: a:o 1660
een recipisse a - 102.17.-.
Den lesten Decemb: a:o 1661
een recipisse a - 56.5.-.
Den lesten Decemb: a:o 1662
een recipisse a - 65. 1. 8.
Den lesten Decemb: a:o 1663
een recipisse a - 92.17.-.
Somma f 487.12. 8.
Ick <segge> somma 487 gl: 12 stver:s 8 p:n

Sijn onder de e: comp:e en in haer cassa
berustende, soo als bij overgeleverde schriften
breeder is blijckende, soo hebbe ick desen
onderteickent op den 5:en Septemb:r a:o 1663
aen Cabo d'Boã Esperanse in 't Fort de Goede Hoope.
Pieter van der Stael
kranckbesoek:r

231

Ende na overgeleverde schriften ende papieren
soo is daer een behoorlijcke quitantie van gepas-
seert, welcken inhoudt aldus is luidende -

Ick onder geschreven, bekenne ontfangen te hebben
uijt handen van den eersamen Pieter van der Stael
krankcbesoeck:r, een soo danigh kerckelijck
notijti boeckjen, als ick selven bevonden hebbe
bij hem gehouden te wesen, van wegen de aen-
comende, als passerende schepen, daer predij-
kanten mede gecomen sijn, soo van sijn voorsaet
als, bij hem selffs, mitsgaders de aenteickinge
op wat tijt, en hoe veel predicatie sij hebben
gedaen, en oock nevens dien, het doopen van
jonghe kinderen, en bejaerde persoonen, het
h: nachtmael uijt deelen, arme gelt, als bij
hem uijt de kerckelijke colecten, als uijt de
bosse vande herberchiers geprocureert sijn
oock het trouwen soo voor de predikanten
als voor den breeden raet van deser fortresse
ende de ledematen die bij hem alhier gelaten
sijn, als breeder bij de selve overgeleverde
schriften is blijckende, des 't oirconden soo
hebbe ick desen onderteickent.

Aldus gedaen ende gepasseert in't Fort de
Goede Hoope aen Cabo d'Boã Esperanse
desen 6:en Septemb:r anno 1663.
Ernestus Back, kranckbesoecker

Den 7:en d:o ben ick Pieter vander Stael, siec-
kentrooster, van Cabo d'Boã Esperanse na
boort toe gevaren, alwaer ick op het fleuit-
schip Alphen van wegen de kamer van
Amsterdam geordonneert sijnde, inde plaetse
van den voor noemde Ernestus Back, siecken-
trooster, daer d'e: h:r Van Hoorn op was sijnde
extraordinaris

232

extraordinaris raet van India, om mijn reijse
na Batav:a te bevorderen.

Den selffden d:o soo is dom:e Kasier met sijn
huijsvrou, seer sieck sijnde gebleven, tot
naeder gelegentheijt, en beter te passe sijnde
met de eerste gelegentheit sijn reijse na
Batav:a te bevorderen.

Den selffden d:o is in mijn plaetse gebleven
den eersamen Ernestus Back, siecken troos-
ter die geordineert was, op 't voorsz: fleuijt-
schip Alphen, van wegen de kamer van
Amsterdam, om aldaer den dienst te doen van
d'e: comp:e.

Den 9:en d:o na dat ick 2 dagen met mijn famijlje
't scheep ben geweest, soo sijn wij 't seijl
gegaen om, ons reijse na Batav:a te bevorde-
ren, alwaer wij door Godes genade sijn ge-
arriveert den 16:en Novemb:r a:o 1663 na
dat wij 2 maenden 7 dagen onder wege sijn
geweest, alwaer ick woonachtigh ben.

Dit is het geene dat noch resteerde, om aen u:e:
te schrijven, dat bij mijnen tijt, aldaer in kercke-
lijcke saken gepasseert is, niet meer voor desen
dan sijt al 't samen van herten gegroet, en Gode
bevolen van uwen, geringhen, en alder ootmoedich
sten dienaer en vrient.

Pieter van der Stael
kranckbesoek:r
1664

In Batavia desen
20:en Januarij a:o 1664

233

van
Pieter van der Stael
Kranckbesoeker
1664

comments:

This letter is strictly speaking not part of the 'letters from the Cape' (inventory numbers 206-208), but is part of the letters from East India and comes from inventory number 186 "Ingekomen stukken betreffende kerkelijke zaken in Oost-Indië, 1655 april-1682 augustus 13". This letter was Pieter van der Stael's last report of activities concerning the church and spiritual welfare at the Cape, written after he and his family arrived in Batavia on 16 Nov 1663. The letter is dated 20 Jan 1664 and also contains a verbratum copy of a letter/statement made by his succesor, Ernestus Back.

Source: Stadsarchief Amsterdam, Archief van de Classis Amsterdam van de Nederlandse Hervormde Kerk: Ingekomen stukken betreffende kerkelijke zaken in Oost-Indië,1630- 1791

Citation: NL-SAA, archiefinventaris 379, inventarisnummer 185, pp. 227-233